چگونه می توانیم شرکت تعاونی تشکیل دهیم ؟
در این مقاله ما برآنیم تا ضمن توضیح کامل راجع به شرکت تعاونی و انواع آن ، به بررسی نحوه ی راه انداری شرکت تعاونی بپردازیم . لطفاَ ما را تا پایان این مقاله همراهی بفرمایید.
یکی دیگر از انواع شرکت ها ، شرکت های تعاونی است که هدف آن با سایر شرکت هایی که تاکنون درباره ی آن ها صحبت شد فرق می نماید . زیرا هدف شرکت های سهامی عام و خاص و نسبی و غیره فعالیت به منظور سود و بهره دهی بیشتر است در صورتی که هدف اصلی شرکت های تعاونی کمک به بهبود وضع اقتصادی و رفاه شرکاء و تامین حوائج و نیازمندی های مخصوص آن ها است.
طبق تعریف ماده اول قانون شرکت های تعاونی مصوب 11/ 5/ 34 شرکت تعاونی شرکتی است که برای مدت نامحدود به منظور رفع احتیاجات مشترک شرکا و بهبود وضع مادی و اجتماعی آنان تشکیل می شود. بنابراین،همان گونه که از نام آن برمی آید ، هدف اصلی این شرکت ها تعاون و کمک به بهبود وضع اقتصادی و رفاه شرکاء و تامین حوائج و نیازمندی های مخصوص آن ها است و معمولاَ در مواقعی بیشتر تشکیل می شود که وضع اقتصادی آشفته و نامساعد باشد و بعلت تورم و گرانی قدرت خرید مردم کم است و لذا برای ارائه خدمات و تولید و امکانات رفاهی، اقشار کم درآمد را تحت پوشش خود قرار می دهد.
ضمناَ این مطلب ناگفته نماند که در شرکت های مزبور نیز نفع مادی مورد توجه است منتهی به عنوان هدف فرعی زیرا همان طوری که اشاره شده هدف اصلی آن ها کمک و ارائه خدمات مناسب از قبیل دادن اجناس و اشیاء به صنوف مختلفه می باشد،مانند شرکت های تعاونی کشاورزی که برای تهیه بذر مرغوب و تهیه سموم و کود برای روستاییان و کشاورزانی که بنیه مالی آن ها خوب نیست تشکیل می شود و یا تعاونی هایی که برای قشر کم درآمد با قیمت مناسبی مسکن تهیه می نماید و یا شرکت های تعاونی که به همین منظور به کسبه جزء و سایر افراد وام می دهد تا کسب و کار آن ها روبراه گردد و یا شرکت هایی که برای اقشار بیکار که در جستجوی کار هستند کار پیدا می نماید و بسیاری دیگر از این قبیل شرکت ها.
شرکاء شرکت تعاونی از سرمایه ای که در شرکت می گذارند ، استفاده نمی کنند و اغلب اوقات سرمایه آن ها در شرکت جزئی است و به نسبت معاملاتی که با شرکت انجام می دهند ، از سود شرکت استفاده می برند. حتی اغلب قوانین کلمه ” سود ” را درباره منافع شرکت های تعاونی استعمال نمی کنند ، بلکه آن را ” برگشتی ” می نامند. به این معنی که آخر سال اضافه پرداختی های مشتریان بابت خرید اجناس یا انجام خدمات به آن ها مسترد می گردد.
شرکت های تعاونی اصولاَ بر سه نوع می باشند :
1-شرکت تعاونی تولید
2- شرکت تعاونی مصرف
3- شرکت تعاونی اعتبار
قانون تجارت ایران فقط دو نوع شرکت تعاونی پیش بینی کرده است ؛ شرکت تعاونی تولید که طبق ماده 190 ، ” شرکتی است که بین عده ای از ارباب حرف تشکیل می شود و شرکاء مشاغل خود را برای تولید و فروش اشیاء یا اجناس به کار می برند” و شرکت تعاونی مصرف که طبق ماده 192 قانون تجارت عبارت است از : شرکتی که برای مقاصد ذیل تشکیل می شود :
1- فروش اجناس لازمه برای مصارف زندگی اعم از اینکه اجناس مزبور را شرکاء ایجاد کرده یا خریده باشند.
2- تقسیم نفع و ضرر بین شرکاء به نسبت خرید هر یک از آن ها
شرکت تعاونی اعتبار در قانون تجارت ایران پیش بینی نشده است ، ولی در قانون شرکت های تعاونی پیش بینی شده است و عبارت است از شرکتی که بین عده ای تشکیل می شود ، برای آنکه بتوانند با شرایط مناسبی اعتباراتی تحصیل نمایند تا شرکت بتواند با شرایط سهل تری به شرکاء خود وام و اعتبار دهد.
لازم به توضیح است ، موضوع شرکت های تعاونی محدود نیست و هر گونه عملیاتی را که در اساسنامه آن پیش بینی شده باشد ، می تواند انجام دهد. بنابراین ، یک شرکت تعاونی ممکن است در عین حال شرکت تعاونی تولید و مصرف و اعتبار باشد.
تشکیلات شرکت تعاونی سه رکن دارد .
مجمع عمومی ، هیات مدیره و بازرس
الف- مجمع عمومی :
مجمع عمومی که از اجتماع اعضای تعاون یا نمایندگی آن ها تشکیل می شود به دو صورت عادی و فوق العاده منعقد می گردد. انتخاب هیات مدیره و بازرس یا بازرسان ، رسیدگی به ترازنامه و حساب سود و زیان و گزارش های مالی و تصویب بودجه سالیانه و تعیین سیاست ها و خط مشی شرکت از وظایف مجمع عمومی عادی و اتخاذ تصمیم در خصوص افزایش یا کاهش سرمایه و انحلال شرکت از اختیارات مجمع عمومی فوق العاده محسوب می شوند.
ب- هیات مدیره
هیات مدیره که حداقل 3 و حداکثر 7 نفر عضو دارد از میان اعضای شرکت ( شرکاء) انتخاب می شوند و مسئولیت اداره امور تعاونی را بر عهده دارند.
اجرای مفاد اساسنامه ، اجرای تصمیمات مجمع عمومی ، تهیه صورت ها و گزارش های مالی برای ارائه به مجمع عمومی ، دعوت از مجامع عمومی و نظارت بر امور جاری و فعالیت های تعاونی و عزل و نصب و قبول استعفای مدیر عامل از جمله وظایف هیات مدیره می باشند.
ج- بازرس یا بازرسان :
بازرس که توسط مجمع عمومی عادی انتخاب می شود مسئول نظارت بر عملکرد هیات مدیره واجرای تصمیمات مجمع و اساسنامه است. بازرس همچنین باید از روند صحیح تهیه گزارش مالی و تهیه و تنظیم صورت های مالی شرکت اطمینان حاصل نماید و گزارش خود را تهیه و به مجمع عمومی سالیانه ارائه نماید.
رسیدگی به شکایات احتمالی اعضا از نحوه مدیریت و عملکرد هیات مدیره نیز بر عهده بازرس است و نتیجه را باید به مجمع ارائه دهد.
شرکت تعاونی یا در قالب شرکت سهامی یا مطابق مقررات اساسنامه مصوب تشکیل می گردد.زیرا در ماده 193 ق.ت می گوید:” شرکت تعاونی اعم از تولید یا مصرف ممکن است مطابق اصول شرکت سهامی یا بر طبق مقررات مخصوصی که با تراضی شرکاء ترتیب داده شده باشد تشکیل بشود.”
بنابراین شرکت تعاونی که از حیث شکل مثل شرکت سهامی است می تواند به همان شکل هم تشکیل گردد و در این صورت باید مقررات شرکت سهامی تا جاییکه طبع و ماهیت شرکت تعاونی ایجاب می نماید رعایت شود.
مثل اینکه در شرکت سهامی میزان سرمایه و تعداد شرکاء معین و محدود است. یعنی در بدو تشکیل با سرمایه معین وعده ی اعضای معین تشکیل می گردد و مادامیکه افزایش سرمایه و به همان میزان قبول اعضاء جدید در مجمع عمومی فوق العاده تصویب نشود شرکت از حیث سرمایه و شریک ثابت است ولی در شرکت های تعاونی طبق ماده 2 قانون شرکت های تعاونی ” تعداد شرکاء و سرمایه شرکت متغیر و نامحدود است “.
به این معنی که در تمام دوره فعالیت شرکت بدون احتیاج به تصویب مجمع عمومی فوق العاده هر کس می تواند یک یا چند سهم از سهام شرکت تعاونی را خریداری نماید و یا سهام اعضاء بین خود آنان مبادله و خرید و فروش شود که به هر تقدیر هم سرمایه و هم عضو در حال تغییر بوده و محدودیتی از این حیث وجود ندارد.
همان طور که گفته شد ، شرکت تعاونی باید دارای اساسنامه باشد.اساسنامه انواع شرکت های تعاونی ، به صورت ” نمونه اساسنامه ” به وسیله وزارت تعاون تهیه شده و در اختیار تشکیل دهندگان شرکت قرار می گیرد. اساسنامه شرکت تعاونی می بایست شامل نام با قید کلمه تعاونی ، هدف ، موضوع ، نوع ، حوزه عملیات ، مدت ، مرکز اصلی ، نشانی ، میزان سرمایه ، مقررات مربوط به اعضاء ، ارکان ، مقررات مالی و کار ، انحلال و تصفیه ، حداقل و حداکثر اعضا به نسبت سرمایه و فرصت اشتغال و نوع فعالیت و …. باشد.اعضا در صورتی که واجد شرایط مقرر باشند می توانند به عنوان عضو ، فعالیت نمایند و طبق اساسنامه در کلیه امور حق نظارت خواهند داشت.
علاوه بر موارد فوق، ماده 193 قاعده دیگری را که بر اساس توجه به تشکیل شرکت های تعاونی است وضع کرده و آن این است که شرکاء شرکت مقررات شرکت سهامی را کنار گذاشته و بر طبق مقررات مخصوصی آن را تشکیل و اداره نمایند.
به نظر می رسد که منظور از تجویز وضع مقررات باز گذاشتن دست شرکاء در کیفیت تشکیل و اداره شرکت بوده و چون قانون شرکت های تعاونی 1334 مقرراتی را در تاسیس شرکت های تعاونی وضع کرده باید گفت ” مقررات مخصوص مورد تراضی شرکاء ” نباید مخالف قانون مزبور باشند.
1- حداقل ثلث سرمایه شرکت تعاونی باید نقداَ پرداخت شود و پرداخت دو ثلث بقیه می تواند از طرف شرکاء موسس تعهد شود.
3- سهام شرکت تعاونی با نام و غیر قابل تقسیم است و بهای آن باید نقداَ پرداخت شود.
4- در مجمع عمومی شرکت تعاونی هر شریک فقط 1 رای دارد.
5- اداره شرکت تعاونی بر عهده هیات مدیره ای است که طبق قانون تجارت و قانون شرکت های تعاونی و اساسنامه شرکت انتخاب می گردد.
برای تشکیل و ثبت هر شرکت تعاونی ، باید قبلاَ از طرف وزارت خانه مزبور ” موافقت نامه تشکیل ” صادر گردد. شرکت تعاونی باید به ثبت داده شود. برای ثبت شرکت تعاونی لازم است که از طرف وزارت تعاون ” مجوز ثبت ” صادر شود.( اطلاعات کامل در خصوص مراحل اخذ مجوز ثبت شرکت تعاونی ، در پورتال قابل دسترسی می باشد.)
به موجب ماده 4 قانون شرکت های تعاونی ، شرکت های مزبور ” باید برای جبران زیان های احتمالی و توسعه عملیات خود بدواَ قسمتی از درآمد را که از پانزده درصد کم تر نباشد به عنوان ذخیره احتیاطی در ترازنامه منظور نموده و سپس طبق مفاد بند ” ز ” ماده 3 به تقسیم سود سهام اقدام نماید. منظور کردن این وجوه به حساب ذخیره تا زمانی است که جمع آن معادل با مجموع سرمایه شرکت در ظرف سه سال اخیر گردد.
طبق ماده 5 قانون شرکت های تعاونی شرکت های مزبور که طبق مقررات تشکیل و اساسنامه آن ها به تصویب شورای عالی تعاون کشور می رسد از پرداخت حق الثبت و تمبر سهام و مالیات بر درآمد معاف می باشند و همچنین مبلغی که در پایان هر سال طبق بند ” ز” ماده 3 این قانون به شرکاء پرداخت می شود از مالیات معاف خواهند بود.
” ثبت ایده نو ”
با بهره گیری از بهترین کارشناسان مجرب ثبتی