شرکت های تعاونی با چه اهدافی تشکیل می شوند؟

شرکت تعاونی، شرکتی است که بین اشخاص حقیقی، برای فعالیت در امور مربوط به تولید و توزیع، در جهت اهداف مندرج در قانون بخش تعاونی ، به منظور بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی اعضاء از طریق همکاری و تشریک مساعی آن ها با رعایت قانون مزبور تشکیل می گردد. ( مستفاد از ماده 8 ق. ت . ج . ا )
شرکت های تعاونی در حقیقت به منظور مبارزه با دو عامل اساسی اجتماعی تشکیل گردیده اند : سود جویی سرمایه داران و تورم . از یک طرف در اثر عواملی که تا حدود زیادی از اختیار و کنترل دولت ها خارج بود روز به روز از ارزش پول کاسته می شد و از طرف دیگر سرمایه گذاران و فروشندگان کالای ضروری مردم و به خصوص کالاهای مصرفی و خوراکی مورد لزوم کارگران و طبقات کم درآمد بر سود خود می افزوند و موجبات گرانی کالاها را فراهم می کردند در نتیجه ، ضمن اینکه دستمزد مدت ها ثابت بود و به نسبت تورم و افزایش قیمت ها تغییر موثری نمی کرد ، از قدرت خرید طبقه اخیر کاسته شده و موجبات فقر، و آثار اجتماعی آن را برای آنان فراهم می کرد.
برای نجات طبقه مزبور باید در جستجوی راهی بود و برای رسیدن به این راه کوتاه کردن دست واسطه ها و از بین بردن سودجویی لازم بود.
به این دلیل شرکت های تعاونی تولید و مصرف تشکیل شد که در آن ها کالاها تقریباَ بی واسطه از تولید کننده و تقریباَ سود به دست مصرف کننده برسد.
نهضت تعاونی در اوایل قرن نوزدهم در انگلستان شکل گرفت ولی به تدریج به عنوان یک فکر اجتماعی اصلاح طلبانه در سرتاسر دنیا تثبیت شد و امروزه شرکت های تعاونی در همه جا، با اختلاف سطح و اثر، وجود دارد.
در کشور ما ، در سال 1370 قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران به تصویب مجمع شورای اسلامی رسید، ماده اول قانون فوق الذکر ، اهداف بخش تعاونی سیستم اقتصادی ایران را برشمرده و در حقیقت غایت نهایی شرکت های تعاونی را نیل به این اهداف معرفی می کند :
1- ایجاد و تامین شرایط و امکانات کار برای همه به منظور رسیدن به اشتغال کامل.
2- قرار دادن وسائل کار در اختیار کسانی که قادر به کارند ولی وسائل کار ندارند.
3- پیش گیری از تمرکز و تداول ثروت در دست افراد و گروه های خاص جهت تحقق عدالت اجتماعی.
4- جلوگیری از کارفرمای مطلق شدن دولت.
5- قرار گرفتن مدیریت و سرمایه و منافع حاصله در اختیار نیروی کار و تشویق بهره برداری مستقیم از حاصل کار خود.
6- پیش گیری از انحصار، احتکار ، تورم ، اضرار به غیر .
7- توسعه و تحکیم مشارکت و تعاون عمومی بین همه مردم.
شرکت های تعاونی اگر چه از لحاظ اقتصادی اهمیت زیادی دارند، ولی بعضی از علمای حقوق تجارت، این گونه شرکت ها را تجاری نمی دانند؛ زیرا منظور از شرکت های تعاونی جلب نفع به طریق معمول در شرکت های تجاری نیست، بلکه همان طور که از نام آن برمی آید، شرکت تعاونی برای تعاون و کمک و تسهیل امور شرکاء آن است.
شرکاء شرکت تعاونی از سرمایه ای که در شرکت می گذارند، استفاده نمی کنند و اغلب اوقات سرمایه آن ها در شرکت مبلغ جزئی است و به نسبت معاملاتی که با شرکت انجام می دهند، از سود شرکت استفاده می برند. حتی اغلب قوانین کلمه ” سود ” را درباره منافع شرکت های تعاونی استعمال نمی کنند، بلکه آن را ” برگشتی” می نامند. به این معنی که آخر سال اضافه پرداختی های مشتریان بابت خرید اجناس یا انجام خدمات به آن ها مسترد می گردد.
انواع شرکت های تعاونی
در فصل پنجم قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران به دو نوع شرکت تعاونی اشاره می شود :
الف- تعاونی های تولید ب- تعاونی های توزیع
تعاونی های تولید : تعاونی های تولید شامل تعاونی هایی است که در امور مربوط به کشاورزی، دامداری، دامپروری، پرورش و صید ماهی، شیلات ، صنعت ، معدن ، عمران شهری و روستایی و عشایری و نظایر این ها فعالیت می نمایند.
تعاونی های تولید در کلیه اولویت ها و حمایت های مربوط به تعاونی ها حق تقدم دارند. در تعاونی های تولید، عضو باید در تعاونی به کار اشتغال داشته باشد.
تعاونی های توزیع : تعاونی های توزیع عبارتند از تعاونی هایی که نیاز مشاغل تولیدی و یا مصرف کنندگان عضو خود را در چهارچوب مصالح عمومی و به منظور کاهش هزینه ها و قیمت ها تامین می نمایند.
تعاونی های توزیع مربوط به تامین کالا و مسکن و سایر نیازمندی های روستائیان و عشایر و کارگران و کارمندان از نظر گرفتن سهمیه کالا و حمایت های دولتی و بانکی و سایر حمایت های مربوط به امور تهیه و توزیع اولویت دارند.
در تعاونی های توزیع ، احتیاجی نیست که عضو در تعاونی به کار اشتغال داشته باشد.
غیر از این دو نوع تعاونی، در تبصره 2 ماده 8 قانون فوق الذکر، به تعاونی های چند منظوره نیز اشاره شده است. در واقع منظور مقنن از تعاونی های چند منظوره، تعاونی هایی است که ترکیبی از تولید و توزیع دارند مثلاَ شرکت تعاونی که با هدف عمران روستایی خاص و تهیه آذوقه برای ساکنین همان روستا ایجاد شده است. در چنین شرکتی که عضویت آن برای همه ساکنین روستا آزاد است ، داشتن عضو غیر شاغل مجاز است اما هیات مدیره و مدیر عامل باید از میان اعضاء شاغل انتخاب شوند.
مرکز تخصصی ثبتیکال
موسسه ای برای ثبت سریع و آسان