به موجب ماده 17 ( ق. ت . ج. ا) ” شرکت های تعاونی شرکت هایی است که تمام یا حداقل 51% سرمایه به وسیله اعضاء در اختیار شرکت تعاونی قرار گیرد و وزارت خانه ها، سازمان ها ، شرکت های دولتی و وابسته به دولت و تحت پوشش دولت ، بانک ها ، شهرداری ها ، شوراهای اسلامی کشوری ، بنیاد مستضعفان و سایر نهادهای عمومی می توانند جهت اجرای بند 2 اصل 43 از راه وام بدون بهره یا هر راه مشروع دیگر از قبیل مشارکت ، مضاربه ، مزارعه ، مساقات ، اجاره ، اجاره به شرط تملیک ، بیع شرط ، فروش اقساطی ، صلح ، اقدام به کمک در تامین یا افزایش سرمایه شرکت های تعاونی نمایند بدون آن که عضو باشند.
تبصره – در مواردی که دستگاه های دولتی در تاسیس شرکت های تعاونی شریک می شوند ظرف مدتی که با موافقت طرفین در ضمن عقد شرکت تعیین خواهد شد سهم سرمایه گذاری دولت به تدریج بازپرداخت و صد در صد سرمایه به تعاونی تعلق خواهد گرفت”.
شرکت های تعاونی اصولاَ بر سه نوع می باشند شرکت تعاونی تولید ، شرکت تعاونی مصرف ، شرکت تعاونی اعتبار .
قانون تجارت ایران فقط دو نوع شرکت تعاونی پیش بینی کرده است : شرکت تعاونی تولید که طبق ماده 190 ” شرکتی است که بین عده ای از ارباب حرف تشکیل می شود و شرکاء مشاغل خود را برای تولید و فروش اشیاء یا اجناس به کار می برند . ” و شرکت تعاونی مصرف که طبق ماده 192 قانون تجارت عبارتست از : شرکتی که برای مقاصد ذیل تشکیل می شود :
1- فروش اجناس لازمه برای مصارف زندگی اعم از اینکه اجناس مزبور را شرکاء ایجاد کرده یا خریده باشند ؛
2- تقسیم نفع و ضرر بین شرکاء به نسبت خرید هر یک از آن ها.
شرکت تعاونی اعتبار در قانون تجارت ایران پیش بینی نشده است. ولی در قانون شرکت های تعاونی پیش بینی شده و عبارتست از شرکتی که بین عده ای تشکیل می شود برای آنکه بتوانند با شرایط مناسبی اعتباراتی تحصیل نمایند تا شرکت بتواند با شرایط سهل تری به شرکاء خود وام و اعتبار بدهد.
شرکت های تعاونی تابع اصول ذیل می باشند :
1- شرکت تعاونی برای رفع احتیاجات عده مخصوصی تشکیل می شود بنابراین ، استفاده از مزایای آن اصولاَ مخصوص به شرکای شرکت می باشد و اشخاص خارج نمی توانند از آن استفاده کنند. ولی عملاَ برای توسعه عملیات شرکت به آن ها اجازه داده می شود با اشخاص خارج نیز معامله کنند ولی سودی که از عملیات شرکت صادر می شود مختص به شرکای آنست.
2- سود شرکت مانند سایر شرکت ها به نسبت آورده شرکاء در شرکت تقسیم نمی شود بلکه به نسبت مراجعات و معاملات شرکاء تقسیم می گردد ولی برای تشویق سرمایه گذاری در این شرکت ها اغلب قوانین اجازه داده اند بهره مختصری برای سرمایه در نظر گرفته شود و مابقی بین شرکاء به نسبت مراجعات و معاملات آن ها تقسیم گردد.
3- برای آنکه اشخاصی که دارای سرمایه زیاد نیستند بتوانند در شرکت های تعاونی شرکت نمایند سهام یا سهم الشرکه هر یک از شرکاء مبلغ قلیلی می باشد تا هرکس بتواند با پرداخت مبلغ مختصری در شرکت شریک شود.
4- تصمیمات راجع به شرکت با اکثریت سرمایه اتخاذ نمی شود بلکه هر یک از شرکاء صرف نظر از سرمایه ای که در شرکت دارند دارای یک رای می باشند.
5- برای تشویق تشکیل شرکت های تعاونی اغلب قوانین امتیازات مخصوصی برای شرکت های تعاونی در نظر گرفته و اغلب سود شرکت و سودی که به شرکاء تعلق می گیرد از پرداخت مالیات معاف است.
6- برای جلوگیری از سوء استفاده اشخاصی که تحت عنوان شرکت تعاونی ممکن است از مزایای شرکت تعاونی برای شرکت های تجاری استفاده کنند نظارت زیادتری از طرف سازمان های دولتی بر امور شرکت های تعاونی به عمل می آید.
مرکز تخصصی ثبتیکال
موسسه ای برای ثبت سریع و آسان