تغییرات در سرمایه شرکت اعم است از :1- افزایش سرمایه 2- کاهش سرمایه
افزایش سرمایه شرکت ممکن است به یکی از دو طریق ذیل صورت گیرد :
1. از طریق صدور سهام جدید
2. از طریق بالا بردن مبلغ اسمی سهام جدید.
در صورت افزایش سرمایه از طریق صدور سهام جدید، تادیه مبلغ اسمی سهام جدید به یکی از طرق ذیل امکان پذیر است :
1. تادیه مبلغ اسمی سهام جدید به صورت نقد : منظور آن است که شرکت اقدام به صدور سهام جدید بنماید و مبلغ آن را نیز از افرادی که اقدام به خرید سهام می نمایند، در همان زمان خرید سهام به صورت نقدی و در قالب پول دریافت دارد. ( ماده 158 ل. ا. ق. ت )
2. تبدیل مطالبات نقدی حال شده اشخاص از شرکت به سهام جدید : به این معنی که اشخاصی که طلبکار شرکت اند، به جای آن که طلبشان تادیه گردد، سهام جدیدی صادر گردد و به آن ها سهام شرکت اعطاء شود و آن ها نیز بدین امر رضایت دهند. ایشان از این پس سهامدار شرکت می شوند و در عوض طلبشان ساقط می شود. ( ماده 158 ل. ا. ق. ت )
3. تبدیل سود تقسیم نشده شرکت به سهام جدید : فرض کنید شرکت سودی در اختیار دارد که باید بین سهامداران تقسیم گردد، می تواند به جای تادیه سود به سهامداران، آن را تبدیل به سهم نماید و سهم را به آن ها اعطا کند. ( ماده 158 ل. ا. ق. ت )
4. تبدیل اندوخته اختیاری شرکت به سهام جدید : ممکن است شرکت اندوخته های اختیاری داشته باشد و تصمیمی اتخاذ شود که این اندوخته ها بین سهامداران تقسیم گردد. شرکت می تواند به جای تادیه اندوخته اختیاری به سهامداران، آن را تبدیل به سهم نماید و سهم را به آن ها اعطاء کند. ( ماده 158 ل. ا. ق. ت ) البته این را نیز توجه داشته باشید که انتقال اندوخته قانونی به سرمایه شرکت ممنوع است و فقط می توان اندوخته اختیاری را به سرمایه شرکت تبدیل نمود. ( تبصره 2 ماده 158 ل. ا. ق. ت )
5. تبدیل عواید حاصله از اضافه ارزش سهام جدید به سرمایه شرکت : ممکن است شرکت سهام جدید صادر نماید و در حالی که مبلغ اسمی هر سهم جدید برای مثال 500 تومان باشد ، آن را به مبلغ 2000 تومان عرضه نماید، و در نتیجه از محل فروش هر سهم شرکت 1500 تومان عایدی داشته باشد. شرکت می تواند عواید حاصله از اضافه ارزش سهم فروخته شده را به اندوخته منتقل سازد یا به صورت نقدی بین صاحبان سهام تقسیم کند یا در ازاء آن سهام جدید صادر نماید و به صاحبان سهام بدهد. برای مثال اگر شرکت بخواهد 1500 تومان عایدی ناشی از فروش هر سهم را بین سهامداران تقسیم کند، می تواند به جای تادیه آن به سهامداران ، سهام جدید صادر نماید و سهام در اختیار آن ها بگذارد. ( ماده 158 ل. ا. ق. ت )
6. تبدیل اوراق قرضه به سهام . ( ماده 158 ل. ا. ق. ت )
توجه داشته باشید که در افزایش سرمایه در شرکت سهامی عام ، مبلغ اسمی سهام جدید باید به نقد و به صورت پولی دریافت گردد. اما در افزایش سرمایه در شرکت سهامی خاص، دریافت مبلغ سهام جدید به صورت غیر نقد ( غیرپولی ) نیر مجاز است ، یعنی خریداران سهام جدید می توانند به جای پول از سایر اموال به عنوان بهای سهام خریداری شده استفاده کنند. اما توجه داشته باشید که در افزایش سرمایه، در هر صورت مبلغ سهام جدید تماماَ به صورت حال تادیه می گردد. بنابراین در افزایش سرمایه ، در هر صورت مبلغ سهام جدید تماماَ به صورت حال تادیه می گردد. بنابراین در افزایش سرمایه تمام مبلغ اسمی سهام باید در حین پذیره نویسی تادیه گردد و تعهد به پرداخت وجود ندارد ، برخلاف پذیره نویسی در حین تشکیل شرکت که ممکن است قسمتی از مبلغ سهام در همان حین پذیره نویسی تادیه گردد و نسبت به قسمت دیگر تعهد به پرداخت ایجاد گردد. ( ماده 158 ل. ا. ق. ت )
به این نکته نیز باید توجه داشت که در افزایش سهام به واسطه صدور سهام جدید، خرید سهام شرکت توسط همان شرکت ممنوع است. یعنی شرکت نمی تواند به عنوان یک شخص حقوقی اقدام به خرید سهام خود بنماید. ( ماده 198 ل. ا. ق. ت )
برای مثال فرض کنید که سهام شرکت در عرضه اولیه با مبلغ اسمی 500 تومان عرضه شده است. ممکن است شرکت پس از مدتی تصویب نماید که مبلغ اسمی سهام به 1000 تومان افزایش یابد. در این صورت هر سهامدار باید بابت هر سهم خود ، 500 تومان به شرکت تادیه نماید. باید توجه داشت که این شیوه نباید برای صاحبان سهام ایجاد تعهد کند. اگر این شیوه برای سهامداران ایجاد تعهد کند، اجرای آن ممکن نخواهد بود، مگر آن که کلیه صاحبان سهام با آن موافق باشند. اما اگر این شیوه برای سهامداران ایجاد تعهد ننماید ، نیاز به رضایت همه شرکاء نیست ، بلکه همان اکثریت مقرر که برای اعتبار تصمیمات مجمع عمومی فوق العاده بیان شده است کفایت می کند. مانند آن که تصویب شود که مبلغ اضافه ارزش اسمی سهام از محل اندوخته های اختیاری یا از محل سود حاصله برای شرکت تامین گردد.
در صورت نیاز به هرگونه مشاوره می توانید با ما تماس حاصل فرمایید.
همواره آماده پاسخگویی به سوالات ثبتی شما عزیزان هستیم.